انواع زعفران گیاهی است از خانواده زنبقیان و نام علمی آن crodcus stativus می باشد. این گیاه چندساله دارای یک پیاز است که پوسته قهوه‌ای رنگی دارد که از یک ساقه بیرون آمده است. گیاه زعفران دارای یک گل با 6 گلبرگ بنفش رنگ است که چند رشته کلاله قرمز رنگ که همان زعفران می باشد در وسط آن قرار دارد. گیاه زعفران در نواحی جنوب اروپا، جنوب اسپانیا و جنوب غربی آسیا کشت می شود. کلاله زعفران دارای خواص متعددی است و همینطور در ترکیبات آن اسانس تروپن وجود دارد که عطر و بوی زعفران به خاطر آن می باشد. طعم زعفران به خاطر وجود ماده ای به نام پیروکسین است و رنگ زعفران هم به خاطر ماده ای به نام کروسین می باشد. 5 کیلوگرم زعفران از 100 تا 200 هزار گل زعفران بدست می آید که بعد از خشک شدن به یک کیلو گرم می رسد. کلاله زعفران به خاطر وجود کارتنویید و لیکوپن قرمز رنگ است و هر چقدر درصد این مواد بالاتر باشد قرمزی آن بیشتر است. کلاله سه شاخه می باشد و اندازه آن متفاوت است. ممکن است در بعضی از گل ها اندازه آن بلندتر و در بعضی کوتاه‌تر باشد.
انواع زعفران
زعفران به 4 نوع تقسیم می شود که شامل: زعفران نگین، زعفران سرگل، زعفران پوشال و زعفران دسته می باشد. بعد از برداشت زعفران کار جداسازی گلبرگ بنفش از باقی اجزا را انجام می دهند. نحوه جدا کردن کلاله و خشک کردن آن نوع زعفران را تعیین می کند. سالم بودن کلاله و میزان سفیدی که آن دارد مشخص می کند زعفران در کدام نوع قرار دارد. زعفران نگین هنگام جداسازی کلاله هیچ بخش سفید رنگی در آن وجود ندارد. زعفران نگین شامل کلاله های سالم و بدون شکستی است که کیفیت بالایی نسبت به بقیه دارد. زعفران سرگل به قسمت خالص زعفران که در انتهای رشته زعفران است می گویند در هنگام جداسازی بالاترین قسمت از رشته کلاله می باشد. قدرت رنگدهی آن این نوع زعفران 270 است. زعفران پوشال دارای مقداری سفیدی و قرمزی است و در هنگام جداسازی 1 تا 3 میلی متر از سفیدی به همراه کلاله می باشد. امکان تقلب در این نوع زعفران خیلی کم است. در زعفران دسته یا دختر پیچ قسمتی خاصی از زعفران در آن جدا نمی شود و کلاله و خامه در کنار هم خشک می شوند. انواع زعفران در واقع همان رشته اصلی زعفران می باشد که کمترین مداخله انسان در آن وجود دارد.
ترکیبات زعفران
ترکیبات زعفران شامل: کروسین، سافرانال، لیکوپن، بتاکاروتن، پیروکسین و ز آگزانتین می باشد. کروسین ماده شیمیایی است که باعث رنگدهی زعفران می شود. سافرانال نیز باعث عطر و بوی زعفران می شود. لیکوپن یک کاروتنوئید و ماده مغذی گیاهی است که عامل رنگ قرمز زعفران می باشد و در میوه و سبزیجات نیز وجود دارد. این ماده ارزش غذایی زیادی دارد. بتاکاروتن جز ترپنوئیدهاست و به عنوان رنگ غذا در صنایع غذایی استفاده می شود. پیروکسین ماده شیمیایی است که طعم تلخ زعفران به خاطر وجود آن می باشد. ز آگزانتین یک کاروتنوئید است که در میوه‌های نارنجی و زرد نیز یافت می شود در واقع یک رنگدانه است باعث قرمزی زعفران می شود. همینطور در ترکیبات زعفران آب، شکر، سلولز، چربی، مواد معدنی، پروتئین، منگنز، فسفر، پتاسیم، ویتامین ها و کربوهیدرات نیز وجود دارد که هر کدام از آن ها خواص دارویی زیادی دارند و برای بدن بسیار مفید می باشند. وجود این ترکیبات در انواع زعفران باعث شده در صنایع مختلف از آن استفاده کنند.
خواص زعفران
زعفران یک ماده قاعده آور می باشد و برای خانم هایی که قاعدگی نامنظم دارند بسیار مفید است همینطور مسکن درد نیز می باشد. ترکیب زعفران با یک لیوان شیر باعث می شود که خواب راحتی داشته باشید. اختلالات مثانه، کبد و کلیه بهبود می بخشد و به گردش خون کمک می کند. دارای خاصیت خون سازی نیز می باشد. از تومورهای پوستی جلوگیری می کند و آرتریت را درمان می کند. از فواید زعفران به کاهش چربی خون نیز می توان اشاره کرد و برای کنترل کلسترول خون نیز خیلی مفید است. ماساژ لثه با انواع زعفران التهابات آن را کاهش می دهد. خاصیت ضدسرطانی دارد و رادیکال های آزاد مضر بدن را از بین می برد. زعفران شادی آور می باشد و اضطراب و افسردگی را از بین می برد. برای رفع نفخ شکم بسیار مفید است. درد دندان را بهبود می بخشد و برای درمان آسم بسیار موثر است. زعفران ادرار آور می باشد و مواد سمی بدن را دفع می کند. همینطور مصرف دمنوش های زعفران باعث هضم غذا می شود. باعث سلامت قلب و عروق نیز می شود. مصرف زعفران برای خانم های باردار و شیرده توصیه نمی شود باید از خوردن آن پرهیز کنند. در خانم های باردار زعفران باعث انقباضات رحم می شود که منجر به سقط جنین می شود.
